Número total de visualizações do Blogue

Pesquisar neste blogue

Aderir a este Blogue

Sobre o Blogue

SOBRE O BLOG: Bragança, o seu Distrito e o Nordeste Transmontano são o mote para este espaço. A Bragança dos nossos Pais, a Nossa Bragança, a dos Nossos Filhos e a dos Nossos Netos..., a Nossa Memória, as Nossas Tertúlias, as Nossas Brincadeiras, os Nossos Anseios, os Nossos Sonhos, as Nossas Realidades... As Saudades aumentam com o passar do tempo e o que não é partilhado, morre só... Traz Outro Amigo Também...
(Henrique Martins)

COLABORADORES LITERÁRIOS

COLABORADORES LITERÁRIOS
COLABORADORES LITERÁRIOS: Paula Freire, Amaro Mendonça, António Carlos Santos, António Torrão, Fernando Calado, Conceição Marques, Humberto Silva, Silvino Potêncio, António Orlando dos Santos, José Mário Leite. Maria dos Reis Gomes, Manuel Eduardo Pires, António Pires, Luís Abel Carvalho, Carlos Pires, Ernesto Rodrigues, César Urbino Rodrigues e João Cameira.
N.B. As opiniões expressas nos artigos de opinião dos Colaboradores do Blog, apenas vinculam os respetivos autores.

quarta-feira, 6 de julho de 2016

Stória de l 76 i l Brabo – tiu Chico Albino, tiu Zé Albardeiro i l tiu Zé Godenso

La patrulha de la guarda i la licença para usar chiçqueiro

Als mius pais, Zé Luiz Pêro i Maria Rosa Quintanilha, i als mius armanos, Jorge i Anica, que, cun muita soudade, a uns i outros, tengo an la memória i ls lembro siempre; a Emílio, a Aquilino i a la outra Ana Maria, mius armanos tamien, i als sous filhos i mius sobrinos.

I, cumo forma de lembrância i de houmenaige, a la memória de ls protagonistas desta stória.

Hai pouco tiempo, l miu armano Emílio lembrou-me dũa stória que, ne ls anhos cinquenta de l seclo passado, acunteciu an Angueira, ambulbendo las seguintes personaiges, ou melhor, pessonas, porque, sendo real, esta stória tenerá acuntecido mesmo:

L tiu Chico Albino, un de ls barbeiros, l anfermeiro de l pobo i l regidor de Angueira;

L tiu Zé Albardeiro, que fazie albardas i atafaios para las bestas (cabalhos, mulas i burros);

L tiu Zé Godenso, molineiro que, por ser solteiro i nun podendo bibir solico, bibie, cun su armana, la tie Adorinda, an la casa de l molino de las Trés Ruodas ou de ls Lucas, nome por que, inda hoije, ye tamien coincido, an Terroso.

La stória que bou cuntar passou-se al cimo de l´açuda i a cerca de 300 metros arriba de l molino de Terroso – un  de ls dous, antre ls siete molinos que habie ne l termo de Angueira, que nun tenien caliendra – i un pouco abaixo, a menos de 200 metros, de l molino de ls Lucas.

Nesse tiempo, ambora houbisse grande scasseza de auga, raros eran ls beranos an que la ribeira secaba. De qualquiera maneira, ũa açuda demoraba alguns dies para retener la auga neçaira i suferciente pa l molineiro poner l sou angeinho a moler. Antón, l molineiro de l que quedaba lhougo abaixo, aporbeitaba para represar an l´açuda de l sou molino l´auga que benie de l que quedaba más arriba. Assi, era mui pequeinho l sperdício de la pouca auga que habie an la ribeira.

Quando esta sória acunteciu, inda nun tenie sido feita la bala de la irrigaçon, un canal de cantarie i de bários quilómetros, que, aporbeitando l´açuda de l molino de Terroso i lhebando l´auga pula Yedra, la Senhora, la Cabada, la Salina i la Mediana até la Faceira i a las Ulmedas. Este melhoramento, feito pul goberno ne ls anhos sessenta, benerie a permetir regar las muitas huortas que habie an todos estes sítios de l termo de Angueira que quedan an la marge dreita de la ribeira.

Tengo la certeza de que naide ou pouquitas pessonas saberan que, naquel tiempo, ls fumadores que quejíssen usar chiçqueiro tenien que tener ũa licença i pagar bien por eilha. Ye que, cun la çculpa de porteger i de purmober la andústria de cerilhas – Fosforeira Nacional –, Salazar ls oubrigaba a tirar ũa licença.

Ũa beç, nun deimingo de berano, mesmo a la nuitica, l tiu Chico Albino i l tiu Zé Albardeiro, tenien l hábito de fazer, fúrun a la pesca a l´açuda de l molino de Terroso, un sítio bien longe de l pobo, onde, a aqueilha hora, deficelmente poderien ser bistos por quien fura que fusse ou apanhados pula guarda. Tenerien an mente pescar uns barbos, çcalhos i xardas que eran mui apreciados por todos. Al cuntrairo, nesse tiempo, quaije naide daba aprécio als carangueijos – lhagostins de pata branca, bien çfrentes de ls “talibans” que, hai pouco tiempo, nun sei quien fui que tubo la mala eideia de ls botar an la ribeira – i que, antón, antes de la ida de ls “barragistas” para, alhá, ls apanharen i, an las marges frescas de la ribeira de Angueira,  passaren ls sábados i ls deimingos cun sues famílias, eilhi abundiaban.

Un cachico apuis de haberen chegado mesmo al cimo de l´açuda de Terroso, ne l sítio onde desauga l ribeiro de la Puntelhina, alhá stendiran la rede a toda la lhargura de la ribeira. Tudo isso a las scuras… Ye que, sendo lhuna nuoba, lhunar nun habie i la única lhuç era la de las streilhas. Mas bien sabien que esse era l sítio onde habie ls maiores i melhores peixes an toda la ribeira. I, para les dar tiempo de caíren ne l apetreicho, solo purmanhana alhá tornarien para reculhir la rede i, quaije de certeza, ũa cestada de peixes bien chena.

Staban yá quaije de partida pa l pobo, quando, al loinje, oubiran un barulho stranho benido de l alto de Peinha Ferreira, an la marge dreita de la ribeira, que parcie ser de alguien que, ls tropeçones, baixaba pula caleija mesmo al lhado de la huorta de l tiu Galharito para Terroso. Çcunfiando, prumeiro, que fusse algun lhobo, mas, despuis, ũa patrulha de la Guarda Republicana, para nun seren bistos nin apanhados, ls dous scundírun-se lhougo, l melhor que pudírun an la borda de la ribeira, antre i bien ancubiertos puls amineiros.

Bien listos ii atentos ide oubido a la scuita, deilhí a pouco, quedórun quaije cun la certeza que serie solo ũa pessona. Que bicho nun serie i la guarda tamien nun arrastrarie ls pies nin farie rebolar tantas piedras. Cunsante l bultio se iba acercando deilhes, mas, subretodo, depuis de birar pa l fundo de la huorta de l tiu Miguel Galharito, quedórun bien más çcansados. Biran que, afinal, era l tiu Zé Godenso, que, çopo i cun pouco de bino a más – que tenerá boido an la taberna de l tiu Cereijas i de la tie Marinácia Fresca, ne l Ronso, ou an la de l tiu Morais i de la tie Bexela, an Sante Cristo –, torpeçando an las piedras de la caleija, tornaba de l pobo, cuosta abaixo, por este atalho para sue casa, que quedaba un cachico más arriba.

Raposo bielho cumo era, l tiu Chico Albino lembrou-se i cumbinou lhougo cul tiu Zé Albardeiro  pregaren ũa partida i daren un baliente susto l tiu Zé Godenso. Fingindo que eran ũa patrulha de la guarda i, cumo era lhuç que fusque, quando aqueste staba yá an tierra praina i mesmo a chegar cerca de l scundideiro, saltórun-le l camino i, çfarçando, cun boç fuorte i mui mal-ancarado, falando grabe cumo era sou questume i proprio de qualquiera outoridade, diç l tiu Chico Albino:

– Alto lá!… Pare já aí!… O senhor quem é?

– You sou Zé Godenso…

– I donde vem?

– Pus bengo de l pobo!…

– O senhor está a querer endrominar-nos!

– Nun, senhor!… – defendiu-se, todo anculhidico, anrascado i a tremer de miedo, l tiu Godenso. – Bengo de l pobo!… Stube a oubir l gramofone de la senhora dona Laura!…

Chegando-se un pouco más cerca del i fingindo que l staba a cheirar i l iba rebistar, pregunta-le:

– O senhor que tabaco fuma?

– You nun fumo ningun!…

– Fuma, fuma!… que cheira a tabaco!

– Mas you nin sequiera fumo…

– Ó 76, pega em mim que, senão, ainda o mato! Que este homem está a mentir-nos com quantos dentes tem na boca!…

– Stou a dezir la berdade, senhor guarda!…

– Ora mostre-me cá o isqueiro, que quero ver se tem a licença!

– Mas you nun tengo chiçqueiro!…

Fazendo que rebistaba l tiu Zé Godenso i cumo nun tenie ancuntrado nin cigarros nin chiçqueiro, diç l tiu Chico Albino pa l tiu Albardeiro:

– Ó 76, desta vez, vamos deixar passar!… Que, hoje, para sorte dele, o homem já não tem cigarros nem traz isqueiro. Mas vamos estar atentos!… Que, da próxima vez, não nos há de escapar!…

Finalmente,  alhá atrabessou, l más rápido que puode, pa l outro lhado de la ribeira. I quier-me mesmo parcer que nunca, cumo an essa nuite, tan rápido chegou deilhi a casa…

Deilhí an delantre, siempre que l tiu Zé Godenso se ancuntraba cun alguien cuntaba-le que, ũa nuite, ũa pratulha de la guarda – l 76 i l Brabo – le saliran l caminho, l mandórun parar, i rebistórun i l quejíran prender.

Cumo se costuma dezir, ningun puode afiançar: desta auga nun beberei!... Ye que la cousa fui-le tan bien armada que, tengo quaije la certeza, se inda hoije fusse bibo, l tiu Zé Godenso cuntinarie cunbancido de que fui ũa patrulha de la Guarda Republicana que, nessa nuite, le saliu l caminho, l mandou parar, l rebistou i l amenaçou que l iba prender.

Quanto se tenerán debertido l tiu Chico Albino i l tiu Zé Albardeiro al oubir l tiu Zé Godenso cuntar-les esta stória!…

Bocabulairo/vocabulário

Amineiro – árvore que se dá bem em lugares húmidos e junto aos rios e aos riachos \\ ancubierto – encoberto \\ angeinho – engenho \\ aqueste – este \\ atafaios – arreios \\ barragista – trabalhador das barragens de Miranda do Douro, Picote ou Bemposta \\ boç – voz \\ caliendra – canal por onde passa a água do açúde até ao moinho \\ cantarie – cantaria, pedra de granito \\ çcansado – descansado \\ çculpa – desculpa \\ çcunfiar – desconfiar \\ cerilhas – fósforos \\ çfarçar – disfarçar \\ çfrente – diferente \\ chiçqueiro – isqueiro \\ coincido – conhecido \\ deilhí – dali \\ delantre – diante \\ desaugar – desaguar \\ loinje – longe \\ lhuç que fusque – lusco-fusco \\ lhuna – lua \\ lhunar – luar \\ naide – ninguém \\ neçairo – necessário \\ ningun – nenhum \\ outoridade – autoridade \\ pobo – aldeia, povoação \\ parcer – parecer \\ purmanhana – ao alvorecer \\ questume – costume \\ regidor – autoridade para resolver litígios e manter a ordem pública na freguesia \\ scasseza – escassez \\ scuita – escuta \\ scundideiro – esconderijo \\ sperdício – desperdício \\ streilha – estrela \\ suferciente – suficiente \\ taliban – (sentido figurado) variedade de lagostim recentemente lançada ao rio Angueira e que, atualmente, nele prolifera.




António Torrão
in:angueirablog.wordpress.com

Sem comentários:

Enviar um comentário