Número total de visualizações do Blogue

Pesquisar neste blogue

Aderir a este Blogue

Sobre o Blogue

SOBRE O BLOG: Bragança, o seu Distrito e o Nordeste Transmontano são o mote para este espaço. A Bragança dos nossos Pais, a Nossa Bragança, a dos Nossos Filhos e a dos Nossos Netos..., a Nossa Memória, as Nossas Tertúlias, as Nossas Brincadeiras, os Nossos Anseios, os Nossos Sonhos, as Nossas Realidades... As Saudades aumentam com o passar do tempo e o que não é partilhado, morre só... Traz Outro Amigo Também...
(Henrique Martins)

COLABORADORES LITERÁRIOS

COLABORADORES LITERÁRIOS
COLABORADORES LITERÁRIOS: Paula Freire, Amaro Mendonça, António Carlos Santos, António Torrão, Fernando Calado, Conceição Marques, Humberto Silva, Silvino Potêncio, António Orlando dos Santos, José Mário Leite. Maria dos Reis Gomes, Manuel Eduardo Pires, António Pires, Luís Abel Carvalho, Carlos Pires, Ernesto Rodrigues, César Urbino Rodrigues e João Cameira.
N.B. As opiniões expressas nos artigos de opinião dos Colaboradores do Blog, apenas vinculam os respetivos autores.

quinta-feira, 21 de dezembro de 2017

Stória de l pastor i de l margulho de las moças an la ribeira

Por: António Preto Torrão
(colaborador do "Memórias...e outras coisas...")

L Parque de Merendas de la Cabada a que, dantes,
se chamaba l poço de la Cabada (agosto de 2013)
Esta pequeinha stória, simple, mas tamien un tanto marota, ye ũa forma de houmenagear toda la gente – homes i mulhieres, rapazes i moças, rapazicos i mocicas – que, an la mie bida, mas, subretodo, quando inda garotico, fusse qual fusse la staçon de l anho, bi a trabalhar duramente la tierra. Si, que, antón, toda la família era ambolbida ne l trabalho de l campo i cada un tenie que, a sou modo i cunsante las sues fuorças, dar la sue cuntribucion pa l sustento de todos.

Al amostrar cumo acunteciu la stória, aporbeito para lhembrar ũa parte amportante dũa bida tan dura i trabalhosa cumo la de ls lhabradores daquel tiempo: la colheita de ls cereals, l punto onde findaba cerca de un anho i meio de l sou trabalho. Ye que alguns meses apuis la última colheita, ampeçaba an las mesmas tierras la relba, la prumeira lhabra, feita pul fin de l´ambierno; cuntinaba an la bima, la segunda lhabra, ne l meio de la primabera; i, por fin, la sementeira, que, para anterrar la semiente, era feita ne l princípio de l´outonho. Depuis desta última, antre final de junho i l meio de julho de l anho seguinte, era la segada; seguie-se l acarreio, ne l final de julho; i, finalmente, la malha de l cereal, antre l final de julho i l meio de agosto. Isto nun cunsiderando l arico nin la monda, lhabra çtinada a arrancar la yerba de las tierras cultibadas de trigo, nin la recuolha de la palha ne l palheiro. Era este l ciclo alternado de fuolha i arada de las tierras de sequeiro, próprias de la produçon de ls cereals, an que, anho a anho, mas an tierras çfrentes, todo se repetie.

Cumo se puode ber, uso, agora, menos acentos circunflexos. Ye que, cumo l doutor António Bárbolo Alves – a quien agradeço la amablidade – me alertou, la maior parte deilhes deixou, hai algun tiempo, de star an uso ne l Mirandés.

Para tornar un pouco más fácel de antender esta stória, subretodo pa ls ledores i amigos de l Brasil, acrecentei-le un pequeinho bocabulairo que se puode ancuntrar ne l final deilha.

Fui, hai cerca de cinquenta anos, ne ls anhos sessenta de l seclo passado, que la stória que bou cuntar se passou. Habie inda pouco tiempo que, ne l pobo de Angueira, tenie sido feita la canalizaçon pública de l´auga. Mas, berdade seia dita: solo las famílias más andenheiradas ye que la tenien mesmo an sus casas. Todas las outras, que eran la maior parte deilhas, tenien que la ir buscar, bárias bezes al die, a la bica de la rua que fusse más cerca de casa. Mas, cumo toda la gente gustaba muito de l´auga de la fuonte, que la cunsideraba ser más fresca i melhor para se buer, todos ls dies las mais mandaban un de ls filhos – ũa moça ou un garoto – a colher un cántaro ou ũa cantarica deilha a la fuonte de l Pilo, abaixo de l Ronso i quaije ne l meio de l pobo. I nin ls rapazes nin las moças se apoquentaban muito cun isso. Bien pul cuntrairo. Ye que, assi, siempre poderien aporbeitar la oucasion para, pul caminho ou junto a la própria fuonte, se beren i namoriscaren, al menos, un cachico. Que era questume ls rapazes speraren las moças an la fuonte pa les dar ũa mano, ajudando-las a lhebantar i a poner l cántaro als quadriles. Mas, nun fusse l diabo armar de las sues, algũas mais, para tener la filha debaixo de l´uolho, mandaban un armanico cũa pchorra a acumpanhar-la a la fuonte. Assi, la filha i l sou moço siempre tenerien l maior cuidado an cuntener-se de maneira a la cousa nun calcer de más.
Angueira – l Poço de ls Puntones (agosto de 2016)

Mas, quando l´auga nun chegaba para todos i faltaba an las bicas, ye que era l cabo de ls trabalhos! Habie que, cumo dantes se fazie, ir cul cántaro de barro ou cun outro cacharro, a las cuostas ou ne l burro, a colher-la toda a la fuonte. Habie, anté, famílias que inda tenien las cangalhas de poner subre l burro para, assi, traíren, de cada beç, quatro cántaros d´auga de la fuonte para casa.

Talbeç fusse tamien debibo a la grande scassidade d´auga, que, durante l berano, ls rapazes, cumo tamien ls garoticos, apreciaban tanto ir, a menudo, de tarde ou a la nuitica, a dar un margulho i a nadar a la ribeira, specialmente ne l poço de la Cabada ou ne l de ls Puntomes. Aporbeitaban, assi, para se lhabar, sin staren a gastar la auga que habie an casa i nun teneren, apuis, que ir a colher más a la fuonte.

Para eibitar confusones, diga-se que, an Angueira, se daba tamien l nome de poço a qualquiera sítio más fondo de ũa açuda ou represa de la ribeira, onde, mesmo ne ls beranos más secos, habie siempre algũa auga.

Las moças, que, antón, eran más ambergonhadas, apreciaban i questumaban tamien dar un pulico a la ribeira, mas solo a la nuitica. I, para nun daren an las bistas nin seren bistas puls rapazes, sculhien un sítio bien más resguardado: l poço de l Canhiço, an la açuda de las Almas. Que solo las más afoutas i atrebidas ye que tenerien coraige subreciente para, durante l die, se abinturaren a ir dar un margulho, nadar i refrescar-se an la ribeira. Ye que siempre podie andar ou star por eilhi, scundido antre ls amineiros – que eran muitos ls que habie an las marges de la ribeira –, un moço más zabergonhado, pronto a armar algũa i bien capaç de poner-se a la spreita.

Para dar ũa eideia de cumo, antón, eran algũas de las cousas de la bida daqueilha gente, bou cuntar ũa stória an que stubíran ambolbidos un rapaç, trés ou quatro moças i ũa mocica.

Era l tiempo de las malhas que solo podien fazer-se cun tiempo seco i, quanto possible, sin bento. Parece-me más apropiado chamar-le malhas, an beç de trilhas ou lhimpas. Qu´estas eran feitas a la mano, cumo dantes, quando inda nun habie máquinas. An la trilha, despuis de ls lhimpadores teneren spalhado todos ls manolhos de l bornal an las eiras, l trilho, que lhebaba ũa pessona an riba para fazer más peso i cunduzir ls animals i era puxado por ũa junta de bacas ou de burros, passaba bárias bezes por riba de l cereal. A cada passaige, las pedricas afiladas de xeixo que tenie por baixo iban cortando la palha i smagalhando las spigas. Despuis de sparbar, habie que lhimpar, atirando la parba al aire cũa spalhadeira, para separar l grano de la palha. Assi, an la lhimpa, daba jeito que fazisse algun bento, inda que nó muito, para assoprar, lhebar i separar palha i grano. Ye que, sendo este más pesado, nun era fácel l bento arrastrar-lo.

L acarreio de ls cereals pa las eiras findara yá. Las malhadeiras – la máquina de l senhor Correia i la de l tiu Morais i de l tiu Aran, ambas de marca Tramagal – tenien acabado de chegar de las Eiricas i de las eiras que alguns lhabradores tenien an la Cabada i la Mediana – que, nesse tiempo, yá ningun lhebaba ls cereals pa l Areal – i staban mesmo a ampeçar las malhas an las Eiras Grandes. Para nun se storbaren ũa a la outra, las máquinas seguien a eito, ũa a malhar de baixo para riba i l´outra de l cimo pa l fondo.

Habie sido un anho an grande, de mui buona colheita de trigo i de centeno. Assi, las Eiras Grandes, eiceto ne ls poucos spácios que, cumo era questume, ls lhabradores deixórun lhibres pa las máquinas i ls carros de bacas, mulas i burros passaren, staban, de ũa punta a l´outra, quaije todas oucupadas por grandes, médios i pequeinhos bornals, todos eilhes, tanto ls más bien cumo ls menos bien feitos, cula forma de pion al cuntrairo, ou seia, cul ferron para riba.

Las Eiras Grandes quedan ne l monte, bien más alto, mas pegado a la poboaçon, a naciente de l ribeiro de l Balhe ou de la Francosa, i pertenecen a todo l pobo. Inda hoije, stan cobiertas de yerba por todo l lhado, que, cumo ye natural, seca ne l berano. Solo an la barranca birada a norte ye que tenie, i inda hoije ten, ũa pequeinha touça de carbalhicos. La parte más alta i praina, que, de sul para norte, ten bários cientos de metros de cumprimento i, de naciente para poniente, más que un ciento deilhes de lhargura, darie para fazer bários campos de jogar a la bola. I, por tener tan buonas cundiçones pa l antento, era ende que la maior parte de ls lhabradores fazien ls sous bornals i las malhas.

Angueira – las Eiras Grandes bistas
de l cimo de l pobo (agosto de 2016)
La disposiçon de ls bornals an las Eiras Grandes era quaije cumo la de las casas puls lhargos, ruas i caleijas de l pobo. Al lhado de un spácio lhibre más lhargo, antre las dues fileiras principals de bornals, que iba pul meio i de baixo a riba de todo l campo de las eiras, habie alguns spácios sin eilhes, por donde passar la palha pa ls medeiros i que daban inda passaige para outras fileiras, al lhado i menos amportantes, de bornals.

Cunsante i l mesmo ritmo que abançaban las malhas, cada bornal iba sendo sustituído por un medeiro de palha de tamanho proporcional a aquel. Acabadas las malhas i anté la palha nun ser lhebada i guardada ne ls palheiros, la maior parte de l campo de las eiras quedaba oucupado por muitos, grandes i pequeinhos, medeiros de palha.

Se quejíssemos rodar l filme dũa malha, beriemos que eilha oucuparíe alguns atores i bários figurantes, ou seia, cerca de quinze pessonas, ũas de la família direta de l lhabrador i outras, an torna-jeira, de la de alguns de ls sous amigos. Mas, nun sendo neçairo armar cenários ni fazer ancenaçones, yá que se trata solo de assestir i ber cumo, realmente, se passaban las cousas, falta inda, mesmo assi, dar-le mobimiento i un pouco de quelorido a la cousa, para se ber bien la azáfama que iba por eilhi i que era própria dũa malha.

Ne l alto de las eiras, sentie-se un airico bien fresco, benido de ls lhados de Samartino, prenúncio de un die de braseiro que se adbinaba yá. Inda l Sol mal se bie i yá todos ls obreiros, homes, rapazes, moças i uns poucos garoticos, aguardaban, por eilhi, alredor de ls bornals.

L maquinista tratara yá de assentar i de nibelar bien la máquina, que, de biespera, mudara para cerca destes bornals, de afinar las correias i tamien de ancher de combustible l depósito de l motor – si que, nesse tiempo, inda naide tenie trator. Cumo era mui prebenido, tenie, al lhado, dous bidones chenos de combustible. Anfin, staba todo afinado i pronto para ampeçar la funçon.

Cada un staba yá ne l debido lhugar. Dous moços habien acabado de chubir pa l bornal. L home de ls sacos, calibrara yá la balança i trataba de poner ls dous sacos an la frente de la máquina, eilhi, por onde sal l grano. Dues moças, cun sous rastros atrás de la máquina, aguardaban la salida de la palha pa la tirar i lhebar anté l medeiro, onde outras dues i más dous garoticos aguardaban pa la bandear, stander i ancalcar ne l medeiro.

Oulhando a la sue buolta i bendo que todo staba de-lei, l maquinista pon l motor a funcionar. Lhougo despuis, oube-se un ron-pun-ron fuorte, heisitante, mas, de seguida, l motor pega i arranca, lhargando ũa nubre bien negra de fumo. Antón, pul efeito de las correias, toda la máquina ampeça a funcionar i a matracar, bien i a cumpasse.

Manolho a manolho – tirado, por un de ls moços, de l bornal i que, de seguida, chega a l´outro i este atira, cũa spalhadeira, pal taipal, ye desatado, por outro, i metido pul maquinista ne l cilindro de la frente -, bai salindo l grano i la palha, un pula frente i outra pula traseira de la malhadeira. Que l mobimiento de la parte mobible de la malhadeira, nun bai i ben de la frente para trás i de trás pa la frente, permite çparar i lhebar, grano i palha, pa l sítio próprio de cada un. I, cun tal mobimiento, lhebanta-se, l redor deilha, ũa nubrica de puolo, quaije dourado, mas mui eirritante pa la boca, la garganta i, anté, pa ls pulmones de todos, que paira subre, i quaije tapa, la parte central, cerca de l segundo cilindro, de la máquina. Assi, al mesmo ritmo i an la proporçon que la altura de l bornal bai baixando, bai creciendo l medeiro de la palha i l númaro de sacos yá chenos de grano.

Las spalhadeiras eran de fierro ou de madeira i ls rastros , que eran de madeira – ũas i outros daban tamien pa l feno –, tenien la forma de un pende, an grande – de más de un metro –, cun grandes dientes – de más de binte centímetros –, i um cabo pa l puxar, tamien de madeira i de cerca de metro i meio, cũa bifurcaçon que iba de l meio de l cabo anté l ancaxe ne l pende. I ls sacos, que eran de lhana ou de lhino, feitos pulas tecedeiras i passaban, por hardância, de pais para filhos, lhebaban anté pouco más de cinquenta quilos de grano de trigo ou de centeno.

Todo funcionaba cumo un enorme maquinismo sub un ritmo marcado pula própria máquina. Mas, se alguien falhasse, todo se atascaba i, antón, habie que parar. L home de ls sacos, que tenie ser bien fuorte i desanrascado, nun se podie çcuidar nin star a drumir. Ye que tenie que mudar, pesar i atar ls sacos de grano i inda ajudar ls outros dous ou trés homes ou moços más a cargar-los ne l carro de bacas ou de bestas. Por su beç, estes tenien que ir a casa de l lhabrador çcargar-los i çpejar-los an las tulhas. Tamien l maquinista, que era cuntratado pul duonho de la malhadeira, tenie de cuidar de l motor i de la máquina – botar combustible ne l motor, ber l funcionamento de ls cilindros i correias, mudar i lhimpar ls cribos de la máquina – i, ne l final, tenie inda de cobrar la maquila que, pula malha, l lhabrador tenie que pagar l duonho de la malhadeira. Para alhá disso, tenie tamien de star siempre alerta, de uolho bien listo, cun todo l cuidado para begilar i ber se l motor nun deixaba scapar algũa fagulha que podisse pegar algun ancêndio i poner todo an peligro.
La ribeira de Angueira antre l molino
i la puonte de la Senhora (2013)

I, eiceto quando se paraba para almorçar, jantar ou merendar, paraige que era aporbeitada tamien para çcansar un pouco, assi, era todo l santo die anté este ou la malha de l lhabrador acabar.

Mas, ponendo, agora, este filme de parte, bamos, antón, a la stória.

Era quaije yá l final de la tarde – serien cerca de las seis horas – de un de ls últimos dies de l més de julho. Pula rotacion natural de las anclemenências próprias de l tiempo, ls nuebe meses de ambierno habien sucedido ls trés de anfierno. Staba, puis, un caloraço que, a nun ser que fusse para  ir para ũa selombra bien fresca ou para star an l´auga de la ribeira, nin sequiera apetecie salir de casa. Mesmo assi, para toda esta gente, nun habie outro remedio que nun fusse trabalhar.

Benidas de las Eiras Grandes, onde, todo l santo die, tenien stado nũa malha, a tirar, arrastrar i lhebar la palha de la traseira de la máquina i a fazer i a ancalcar l medeiro, trés ou quatro moças – ũa yá mulhier feita i las outras yá bien spigadotas – i ũa rapazica – bien más nuobica –, baixórun de San Sebastion, pula Caleja de la Senhora abaixo, pa la ribeira. Chenas de munha de la palha, nun admiraba que stubíssen morticas por ir a la ribeira pa la tirar de l cuorpo, dar un margulho i se refrescaren.

Un rapaç, benido de l lhargo de Saiago i que, cun la priessa, tenie atalhado pulas cortinas de l Tanque, tornaba pa las Lhameiras, pa ls lhados de la Speciosa, l sítio de l termo onde, de manhana, habie deixado l ganado amorrado, a stiar nũa touça i a la guarda de ls perros. Cumo staba atrasado, tenie que dar bien a la pierna pus inda tenie que andar dous quilómetros de ls grandes, tal era la çtância anté la tierra onde era l steio i l ganado starie prestes a desamorrar.

Ambora tubisse bários armanos, fui a el que, antre toda la filharada, le tocou ser l pastor de l ganado de la família. E, tamien deste, ningũa beç, nin l pai nin la mai habien tenido qualquiera razon de queixa.

I nun ye que, al chegar a la lhameira de l´açuda de las Almas, an la marge dreita de la ribeira, prumeiro, oubiu i, despuis, antrebiu bárias moças a passar de un lhado pa l outro por la puonte de la Senhora?! Çcunfiou que irien a nadar al poço de l Canhico, al fondo de Cabeç l Cuorbo, por donde, an la marge squierda de la ribeira, passa l carreiron antre la Senhora i la Cabada. Que era un sítio bien resguardado puls amineiros de las marges de la ribeira, onde – pensarien eilhas – nun chamarien a la atençon nin darien an las bistas. I l rapaç, scundindo-se nun sfregante, por eilhi se quedou, quieto i spantado, mudo i calhado que nin l caramono que stá por detrás de la eigreija, a la spera i a la spreita, solo para ber l que, eilhi, se irie a passar. Las canhonas que sperassen, que – pensaba el – nun farien, nin, a aqueilha hora, l lhobo les farie, mal ningun!…

Parcie quaije bruxo!… Deilhí a un cachico, alhá chegórun eilhas al poço de l Canhiço, que staba quaije cheno d´auga mesmo apetitosa para nadar. Ye que, cumo l molineiro tenie stado a moler durante toda la manhana, passara muita auga de la açuda de l molino de la Senhora pa la açuda de las Almas. Assi, despuis de se alebiaren de la roupa ne l sítio más scundido de la marge squierda, chimpórun-se, de margulho, diretamente an la ribeira.

Spabilado, listo i malandro cumo era, l rapaç nun demorou muito a, sin fazer barulho, atrabessar pul fondo de la açuda pa l outro lhado de la ribeira. I, sin las moças se daren cunta, pegou an la roupa deilhas i guardou-la nũa ulmeira que habie un pouco más abaixo donde todas staban. I, scundendo-se i ponendo-se a la scuita, stribado an las arbes, biu que alhá cuntinaban eilhas, a refrescar-se todas regaladas; i, ponindo-se todas de pie, als griticos i als pulicos, nũa zona menos fonda de la ribeira, começórun a chapinar-se ũas a las outras cun la auga que nin sequiera les daba pul umbeligo. La animaçon era tanta que, cul sou bagar, parcie mesmo que naide serie capaç de las tirar deilhi.

Despuis de l´auga les fazer perder la pelica de la munha, cada ũa de las moças staba bien molhada i cun toda aqueilha mesma roupa cun que la mai la botou al mundo. Yá la más nuobica, que era la más receosa, mui ambergonhada i acanhadica, staba an calcicas. Antón, todas las outras, mas, subretodo, la mais bielha, que era un pouco stoubada i tamien la más atrebida, birando-se pa la rapazica i mirando-la toda, de riba a baixo i de baixo a riba, dizien-le, an la brincadeira, mas cun aire i oulhar de troça:

– Ai cuitadica, que ambergonhadica ye!… que nin coraige ten pa tirar las calcicas!… Ye que inda nun ten nada!…

I, cumo nunca más se calhaban nin se cansaban de fazer caçuada d´eilha, la mocica, solo pa las calhar, baixa las calcicas quaije anté ls joelhos i, ponendo-se an bicos de pies, bira-se para eilhas i responde-les:

– Ai nó, que nun tengo!… Pus oulhai-lo!…

Mas l que habie de acuntecer!… Nesse mesmo istantico, de repente, l rapaç salta de l scundideiro i, spantado, mas bien cuntentico cul que se staba a passar i el a ber – si, que ningũa deilhas era nada desaires! –, nun se cunsigue cuntener nin quedar calhado:

– I por acauso ye pimpon, carai!…

I, al oubir-lo, la mocica, toda aflitica, nun istantico puxa las calcicas arriba para se tapar.

Nun sei l que, an essa tarde, tenerá acuntecido a aqueil ganado. Ye que, a essa hora, de certeza que yá starie desamorrado i, probablemente, no a sufrir, mas si a fazer algũa lhobada. Que, solas, cula sede cun que starien i sin pastor que las chegasse a l´auga, l que nun farien las canhonas?…

Mesmo assi, nun sei quanto se tenerá inda adbertido l pastor al ber aqueilhas moças, guapas, mas todas anculhidicas, mui ambaraçadas, mesmo afliticas, i, an seguida, a fugir, a la procura, todas apoquentadas an ancuntrar ls sous bestidos i reladas an tapar-se, l melhor que podien, cun las únicas pieças que, cumo cuntinaçon de las manos, les sobraban deilhas. Ye que, cumo ye buono de ber, solo staban cula roupa cun que la parteira las biu, pula purmeira beç, quando ajudou a la mai de cada ũa deilhas a botar-la, i a eilha a benir, al mundo.

António Preto Torrão. Licenciado em Filosofia (Universidade do Porto)
DESE em Administração Escolar (ESE do Porto)
Mestre em Educação – Filosofia da Educação (Universidade do Minho)
Pós-graduado em Inspeção da Educação (Universidade de Aveiro)
Professor e Presidente Conselho Diretivo/Executivo
Orientador de Projetos do DESE em Administração Escolar (ESE do Porto)
Autor de livros e artigos sobre Administração Educativa
Formador Pessoal Docente e Diretores de AE/Escolas
Inspetor e Diretor de Serviços na Delegação Regional/Área Territorial do Norte da IGE/IGEC

Bocabulairo // vocabulário

Abinturar – aventurar \\ acarreio – transporte dos molhos de cereal para a eira \\ causo – acaso \\ adbinar – adivinhar \\ adbertir – divertir \\ aire – ar \\ alhá – lá \\ alredor – à volta \\ ambolbido – envolvido \\ ampeçar – começar \\ amorrado – ovelha em estado de letargia, durante o dia de Verão, devido ao calor \\ ampeçar – começar \\ ancalcar – calcar \\ anclemenência – inclemência \\ andenheirado – endinheirado \\ anté – até \\ arbe – árvore \\ aricar – arrancar com o arado a erva dos sulcos da terra cultivada com cereal \\ apoquentado – preocupado \\ armano – irmão \\ bandear – lançar a palha ou o feno para o carro, palheiro ou medeiro \\ beç – vez \\ begilar – vigiar \\ benir – vir \\ biespera – vêspera \\ bidon – recipiente de combustível \\ bornal – pilha circular de molhos de cereal na eira que termina em cone \\ botar – deitar \\ buer – beber \\ buolta – volta \\ cacharro – recipiente \\ cachico – pouco tempo \\ caçuada – troça \\ calcer – aquecer \\ caleija – viela\\ cangalhas – cestos ligados entre si próprios para transportar de burro vários cântaros de água \\ canhona – ovelha \\ carai – caraças \\ caramono – boneco \\ çcansar – descansar \\ çcargar – descarregar \\ çcunfiar – desconfiar \\ chimpar – atirar \\ chubir – subir \\ çpejar – despejar \\ coraige – coragem \\ çtância – distância \\ cortina – campo cercado por muros \\ çtinada – destinada \\ cumpasse – compasso \\ cundiçon – condição \\ cuntinar – continuar \\ cunsante – consoante \\ de-lei – conforme deve ser \\ derredor – à volta \\ desaires – feio \\ desamorrado – gado desperto da letargia do dia de Verão \\ duonho – dono \\ eilhi – ali \\ ende – nesse lugar \\ ferron – ferrão \\ guapa – bonita \\ hardância – herança \\ istantico – instantinho \\  ledor – leitor \\ lhabrador – agricultor \\ lhimpa – ato ou processo de separação de palha e grão de trigo e centeio \\ lhargo – largo \\ lhobada – (sentido figurado) assalto à comida \\ mai – mãe \\ malhadeira – debulhadora \\ manolho – feixe de trigo ou centeio com todas as espigas viradas para o mesmo lado \\ maquila – porção de grão cobrada pelo dono da malhadeira e pelo moleiro \\ matracar – fazer barulho cumo uma matraca \\ medeiro – monte de palha \\ mirar – olhar \\ munha – pó da palha \\ moço – namorado, rapaz \\ naide – ninguém \\ neçairo – necessário \\ nubre – nuvem \\ nuobica – novita \\ oulhar – olhar \\ parba – estendal do cereal na eira durante a trilha \\ passaige – passagem \\ pchorra – pequeno cântaro de barro com bico para beber \\ pende – pente \\ perro – cão \\ pertenecer – pertencer \\ pion – pião \\ pie – pé \\ poboaçon – povoação \\ poniente – poente \\ praino – plano \\ puolo – pó \\ quaije – quase \\ quejíssemos (verbo querer) – quiséssemos \\ purmeiro – primeiro \\ quelorido – colorido \\ questumar – costumar \\ scassidade – escassez \\ star – estar \\ sculhir – escolher \\ scundir – esconder \\ sfregante – instante \\ smagalhar – esmagar \\ spabilado – (d)esperto, vivo \\ spalhar – espalhar \\ spalhadeira – instrumento com “dentes” de ferro ou de madeira para lançar e espalhar palha ou feno \\ spantado – espantado \\ spreitar – espreitar \\ spigadota – crescidota \\ steio – sítio da sesta do rebanho \\ stiar – dormir a sesta \\ storbar – atrapalhar \\ stoubado – estouvado \\ stribar – encostar \\ stubíran (verbo star) – estiveram \\ subreciente – suficiente \\ trair – trazer \\ tocar – calhar a sorte \\ torna-jeira – devolução da jornada de trabalho \\ touça – moita de arbustos \\ trilho – estrado curvo formado pela união de três tábuas grossa de madeira de mais de um metro de largura por cerca de metro e meio de cumprimento, cuja base é constituída por várias linhas paralelas cravejadas de pequenas lascas de seixo para cortar a palha e esmagar a espiga \\ tubo (verbo tener) – teve \\ tulha – parte da casa onde se guardam cereais \\ ũa – uma \\ uolho – olho \\ umbeligo – umbigo \\ yerba – erva \\ zabergonhado – sem vergonha

Sem comentários:

Enviar um comentário